BADANIA ARCHEOLOGICZNE
1. Epoka kamienia (7300 – 1700 p.n.e.)
Pierwsi osadnicy pojawili się na terenie Redy na przełomie VII/Vi tys. p.n.e.. Był to okres zwany mezolitem. Na terenie Redy zakładali swoje obozowiska łowcy i myśliwi. Ich ślady zarejestrowano na terenach obecnej okolicy ul. Polnej i w rejonie Rekowa Dolnego. Z terenów dawnych obozowisk zabrano przede wszystkim narzędzia krzemienne.
Osadnictwo mezolityczne przetrwało w okolicach Redy do początków III tys. p.n.e.. W tym okresie na teren Pomorza przywędrowały plemiona neolityczne. Osady neolityczne znajdowały się na północ od ul. 12 Marca i w okolicy Rekowa Dolnego. Najwcześniej datowany zabytek z okresu neolitu, topór z rogu jelenia, znaleziono w okolicy Pieleszewa.
2. Epoka brązu (1700 – 650 p.n.e.)
Wyznacznikiem wczesnej epoki brązu były pierwsze wyroby z brązu, które w formie importów pojawiły się na północ od rzeki Redy. Bardzo ważnym znaleziskiem okazało się gliniane naczynie tulipanowate, odkryte w czasie badań wykopaliskowych w Ciechocinie przy ul. 12 Marca (badania 1988 r.)
3. Wczesna epoka żelaza (650 – 125 p.n.e.)
Na terenie dzisiejszego miasta Redy zlokalizowano podczas badań powierzchniowych w 1986 r. cztery ślady osadnicze kultury pomorskiej: w Pieleszewie, w Rekowie dolnym, w Ciechocinie w rejonie ul. 12 Marca. Z literatury archeologicznej znane są cztery cmentarzyska w Redzie naprzeciwko dworca PKP, w okolicy ul. Leśnej i ul. Gniewowskiej, które uległy zniszczeniu w trakcie budowy toru kolejowego i eksploatacji żwiru lub zostały zabudowane w ciągu XIX i XX w. W latach 1988 – 2003 przeprowadzono badania archeologiczne odkrytego zespołu – osady i cmentarzyska – w Ciechocinie, w rejonie ul. 12 Marca. W obrębie osady odkryto jamy zasobowe, produkcyjne paleniska i pięć pieców garncarskich jamowych , jednokomorowych, fragmenty ceramiki, gliniany wisiorek. Określono chronologię osady na 550 – 400
4. Okres późnolateński (przedrzymski), okres wpływów rzymskich i wędrówek ludów (125 p.n.e. – 570 n.e.)
W II w p.n.e. ukształtowała się na Pomorzu kultura oksywska. Powstała ona w wyniku oddziaływania na środowisko kultury pomorskiej plemion germańskich z zachodu i kultury przeworskiej z południa, związanej z plemionami celtyckimi. Na terenie Redy zarejestrowano trzy groby jamowe, datowane na II w.p.n.e. Odkryto je przypadkowo w 1959 r. w trakcie prac ziemnych prowadzonych przy ul. Gdańskiej. W każdym z grobów znajdowała się 1 popielnica. Urnę dodatkowo zabezpieczały drobne kamienie. Wewnątrz nich znajdowały się popalone szczątki ludzkie. Należy podkreślić, że popielnice kultury oksywskiej to doskonale wypalone naczynia, bogato ornamentowane w górnych partiach. Być może wykopalisko w Redzie zawierało więcej pochówków, które w wyniku intensywnych prac budowlanych zostały zniszczone.
5. Wczesne średniowiecze (750 – 1250 n.e.)
We wczesnym średniowieczu krajobraz Pomorza uległ radykalnym zmianom. W 2 połowie VI i na początku VII w. terytorium to zasiedlili Słowianie, tworząc zręby nowej kultury. Rozprzestrzenieniem się tej kultury, zwanej prapolską, na ogół ziem pomorskich w VII – VII w. towarzyszył stały rozwój osadnictwa otwartego jak i grodowego. Wyraźny postęp w akcji zakładania osad przypada na IX w., w tym też okresie ukształtowała się siec osadnicza w dolinie rzeki Redy. Ten kierunek rozwoju osadnictwa wiązał się ze wzrostem znaczenia rzeki Redy jako ważnego odcinka drogi handlowej wiodącej z Gdańska na Pomorze Zachodnie. Na jej obu brzegach, w obrębie dzisiejszego obszaru administracyjnego miasta Redy, zarejestrowano podczas badań powierzchniowych 41 stanowisk archeologicznych (osady, grody, punkty i ślady osadnicze), datowane od VIII do XIII w. Najstarszą osadę, datowaną na VIII – XII w., zlokalizowano na bagnach w Ciechocinie, pomiędzy Kanałem Łyskim a rzeką Redą. Najwięcej danych do obrazu osadnictwa tego okresu wniosły badania archeologiczne, przeprowadzone w latach 2003 – 2005 na osadach w Ciechocinie, przy ul. 12 Marca i w rejonie ul. Gdańskiej i Obwodowej. Wyniki prac badawczych okazały się imponujące. W obrębie stanowiska w rejonie ul. Gdańskiej i Obwodowej wydzielono różnorodne obiekty, w tym ziemianki mieszkalne, jamy zasobowe, w których przechowywano zapasy, paleniska, pozostałości pieca garncarskiego służącego do wypału naczyń glinianych. W części południowej osady odsłonięto dwa kolejne obiekty: skupisko owalnych zagłębień, prawdopodobnie pozostałości po prymitywnych dymarkach oraz pozostałości studni drewnianej. W wyniku prac archeologicznych z 2003 r. w Ciechocinie odsłonięto 16 różnorodnych obiektów, w tym 2 półziemianki, 10 jam gospodarczych, 3 paleniska oraz dobrze zachowane potężne konstrukcje dębowe.
Dzięki badaniom archeologicznym pozyskany materiał zabytkowy z osad w Redzie i Ciechocinie poświadcza, rozwój wielu rzemiosł, jak: garncarstwo, tkactwo, kowalstwo, hutnictwo i odlewnictwo.
Źródło: Informacje na podstawie „Historia Redy” pod redakcją Jerzego Tredera.