W Urzędzie Miasta w Redzie w dniach 18-30 listopada 2022 roku można obejrzeć wystawę poświęconą ewakuacji morskiej Niemieckiego Nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego i Zagłady Stutthof. Wystawa powstała w ramach projektu Stowarzyszenia EUREKA, który rozpoczął się od wykładu dla młodzieży 26 kwietnia 2022, dokładnie w 77 rocznicę transportu więźniów z Mikoszewa na Hel, skąd na pokładzie barek transportowani byli dalej w kierunku Zatoki Lubeckiej.
Autorką wystawy jest Pani Elżbieta Grot, kustosz i wieloletni Kierownik Działu Naukowego Muzeum Stutthof. Jest równiez autorką książki „Ewakuacja morska więźniów KL Stutthof przez Rugię do Danii w 1945r.”, a także „Śladami marszu śmierci więźniów KL Stutthof.
W bogatym dorobku wyróżnień i odznaczeń, wymieńmy ostatnie- tytuł „Zasłużony w Historii Miasta Gdańska” nadany w maju przez Stowarzyszenie „Nasz Gdańsk” i Muzeum Miasta Gdańska oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, którym została odznaczona podczas obchodów 81 rocznicy transportu pierwszych więźniów do Obozu Stutthof.
Żywy przekaz z wykładów i książek Pani Elżbiety zainspirował nas do realizacji projektu edukacyjnego. Działania projektowe, w tym wystawa, służą poznawaniu historii tzw ,,rejsów śmierci” i tysięcy ofiar, którym udało się przetrwać koszmar wojny w obozie koncentracyjnym, by w ostatnich jej dniach zginąć za burtą barki w wodach Bałtyku, czy u wybrzeży Neustadt, Lauterbach, Flensburga, doświadczając trudnego do zrozumienia okrucieństwa ze strony ślepo wykonujących rozkazy funkcjonariuszy SS. Jaśniejszą kartą tej historii jest dotarcie jednego z transportów na duńską wyspę Moen, gdzie lokalna społeczność objęła opieką więźniów, a dzięki wsparciu Duńskiego Czerwonego Krzyża wielu z nich udało się uratować. Największy dramat z udziałem więźniów ze Stutthofu rozegrał się 3 maja 1945r. w Zatoce Lubeckiej, gdzie tuż przed wyzwoleniem zbombardowane zostały nieoznakowane białymi flagami statki z tysiącami więźniów niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych na pokładzie.
Opowiedzeniu historii nt ewakuacji służyć będzie przenośna wystawa prezentująca trasy ewakuacji, wydarzenia, ofiary i miejsca ich upamiętnienia. Wystawa ta, w wersji dwujęzycznej prezentowana będzie na trasie ewakuacji, w czasie rejsu z udziałem młodzieży polskiej i niemieckiej w miejscach, gdzie rozgrywały się tragiczne wydarzenia sprzed 77 lat. Szlak ten rozpoczął się w tym roku w Mikoszewie, gdzie 9 września w szkole podstawowej odbyła się uroczystość otwarcia wystawy z udziałem uczniów szkół ze Stegny, którzy uczestniczyli w rejsie na pokładzie pomeranek do Mikoszewa, miejsca uczczenia początku ewakuacji. Tydzień później wystawa gościła w III Liceum Ogólnokształcącym w Gdyni, gdzie jej Autorka szeroko przedstawiała uczniom losy więźniów z gdyńskiego podobozu KL Stutthof. Dalsza trasa ewakuacji prowadzi na Hel i Rugię, tam w roku przyszłym wystawa zaprezentowana zostanie mieszkańcom i licznym turystom, by opowiedzieć o straszliwych scenach z IV/V 1945r, kontrastujących z pięknym otoczeniem tych miejsc.
Zaplanowany na rok przyszły międzynarodowy rejs śladami ewakuacji śmierci ma stworzyć młodzieży możliwość poznania z bliska miejsc tragicznych wydarzeń, jak również wymiany poglądów i dyskusji. W czasie realizacji naszego projektu zaskoczyła nas, jak wszystkich, wojna wywołana za wschodnią granicą. Poruszane przez nas tematy przestały być jedynie odległą i abstrakcyjną dla młodzieży historią, na które zawsze w programie szkolnym było zbyt mało czasu. Historia dzisiejszej wojny pisana jest, jak tamta wojna, poprzez stanowiące prawo rozkazy totalitarnego przywódcy, ślepo i bezwzględnie wykonywane, z pogardą dla praw jednostki. W czasie planowanych przez nas dyskusji z udziałem młodzieży zamierzamy zająć się realnym we współczesnym świecie problemem – jak chronić jednostkę przed wpływem totalitarnej ideologii.
Wystawę została sfinansowana dzięki dotacjom przyznanym przez Starostwo Nowodworskie oraz Polsko-Niemiecką Współpracę Młodzieży. Wszystkim darczyńcom serdecznie dziękujemy za pomoc w zrealizowaniu projektu.
